Op 5 oktober 2021 organiseerde B3W, de Begeleidingsdienst voor een Betere Bodem- en Waterkwaliteit, een thematisch uitwisselingsmoment bij Geert Vanzurpele over gras onderzaaien in maïs. Deze techniek kan de landbouwers helpen om te voldoen aan het doelareaal vanggewassen en het beschermt tegelijk onze omgeving. Maar het is belangrijk om een aantal aandachtspunten in het achterhoofd te houden voor je eraan begint.
Gras onderzaaien in maïs is in het Hageland nog een relatief onbekende techniek. Omdat ongekend ook onbemind is, organiseerden we samen met pluimveekweker Geert Vanzurpele een thematisch uitwisselingsmoment om de techniek te ontdekken en onder de aandacht te brengen. Hij deed dit jaar zijn eerste ervaring op met onderzaai van gras in korrelmaïs.
Van een nood een deugd maken
Geert zaaide dit jaar gras onder enkele percelen maïs om te voldoen aan zijn doelareaal vanggewassen. De locatie van het bedrijf in gebiedstype drie en een hoog referentieareaal, zorgde ervoor dat Geert 80% van zijn areaal moet inzaaien met vanggewassen. Aan deze maatregel voldoen bleek een uitdaging door zijn teelten met een late oogstdatum, maïs en aardappelen. Geert koos daarom om gras onder te zaaien in enkele maïspercelen.
Ondanks de nood hebben weinigen in de regio ervaring met de techniek. De drempel om met onderzaai te beginnen is hoog, waardoor veel landbouwers een afwachtende houding aannemen, maar Geert waagde de sprong. Onderzaai verlaagt het risico op een hoog nitraatresidu. Algemeen kan je stellen dat hoe vroeger je het gras zaait, hoe lager je residu. Zeker wanneer je vergelijkt met het zaaien van een groenbedekker na de maïsoogst, scoort onderzaai goed. Zaaien na de oogst brengt namelijk extra mineralisatie op gang door de bodembewerkingen die met de zaai gepaard gaan. Naast een lager residu biedt onderzaai een ander voordeel dat in het Hageland van pas komt. De graszoden die zich onder de maïs kan ontwikkelen houdt de bodem samen. Hierdoor vermindert de kans op afspoeling van vruchtbare bodem tijdens regenachtige wintermaanden. Een goed ontwikkelde graszode kan ook helpen om verdichting te verminderen bij oogst van maïs.
Een aangepaste zaaitechniek is gewenst
Een omgebouwde GPS-gestuurde schoffel met zaadbak is momenteel de meest gebruikte methode om gras tussen de maïsrijen te zaaien. Op die manier komt er geen zaad in de maïsrijen terecht, wat voor ongewenste concurrentie vermijdt. De schoffel voorziet een mechanische onkruidbestrijding en brengt zuurstof in de bodem. Deze bodembewerking zorgt voor extra mineralisatie waardoor zowel het gras als de maïs extra nutriënten ter beschikking krijgen. Die mineralisatie kan beter dan optreden, dan in het najaar bij het zaaien van gras na de maïsoogst. Wanneer er gezaaid wordt met de schoffel in het vier-blad stadium van de maïs, kan dit zelfs een meeropbrengst opleveren.
Een GPS-gestuurde schoffel had Geert niet ter beschikking. Hij gebruikte daarom een oude pneumatische meststrooier om het gras te zaaien in het vier-bladstadium van de maïs (Figuur 1).
Figuur 1: een oude pneumatische meststrooier die Geert gebruikt om het gras in te zaaien
“Ik koos voor een mengsel van Engels raaigras en kropaar omdat ik onderzaaide wanneer de maïsrijen bijna gesloten waren”
Kropaar is een grassoort die droogteresistent is. Engels raaigras kan goed tegen betreding en groeit niet zo agressief als Italiaans raaigras. Wanneer je inzaait vanaf het acht-bladstadium kan je opteren voor een mengsel van Engels en Italiaans raaigras. Zaai je gelijktijdig of vlak na de zaai van maïs, dan kies je best voor het trager groeiend rietzwenkgras.
Aandachtspunten
Wanneer je gras onderzaait in maïs is het belangrijk enkele aandachtspunten in het achterhoofd te houden:
- Keuze van het perceel afhankelijk van de aanwezige onkruiden
- Tijdstip van de onderzaai
- Keuze van de grassoort(en)
- Onkruidbestrijding
- Techniek onderzaai
Ook bij Geert verliep niet alles ideaal. Bij onderzaai mag je niet de gebruikelijke gewasbescherming toepassen. Fytoproducten met een sterke bodemwerking zijn af te raden omdat ze de groei van het gras kunnen hinderen. Geert paste zijn gewasbeschermingsschema aan, maar het gras ondervond nog steeds moeite om volledig tot ontwikkeling te komen.
Uit de discussie komt ook naar voor dat de zaaitechniek niet ideaal was. “Er kwam heel wat graszaad in de maïsrij terecht”, geeft Geert aan. Vooral in drogere jaren leidt dit vaak tot een verminderde opbrengst. Het graszaad tot tussen de rijen leiden in plaats van de ketsplaten kan dit probleem in de toekomst verhelpen.
Wanneer we het perceel bezoeken, merken enkele aanwezigen op dat het gras er zeer ijl bij staat. Vooral op plekken waar de maïs hoger staat en dus minder licht doorlaat, is er weinig gras te bespeuren. Uit ervaring weten we dat het gras zich snel kan herpakken na de oogst van de maïs omdat het al gekiemd is en ten volle kan genieten van het vrijgekomen licht na de oogst. Dat is net een voordeel van onderzaai van gras bij maïs.
Figuur 2: toestand gras tussen de maïs op 5 oktober
We sluiten af met een discussie over nitraatresidu. Onderzaai kan hier een belangrijk middel zijn om kostbare nutriënten niet verloren te laten gaan door uitspoeling. Het gras zorgt ervoor dat je nutriënten terug kan leveren voor de teelten die je het volgende jaar zet. Onderzaai is echter geen wondermiddel. Correcte bemesting op basis van het 4J-principe (de Juiste mestsoort in de Juiste dosis op het Juiste moment en toepassen met de Juiste techniek) blijft essentieel om uitspoeling te vermijden.
Meer weten?
Je kan hiervoor terecht op de kennisbank van onze website. Alle relevante info over onderzaai gras bij maïs zal op deze pagina worden verzameld.
Wil je de komende maanden ook de mening van andere telers en B3W-begeleiders horen? Schrijf je in en word lid van de groep “Groenbedekkers”. Of hou onze evenementenkalender in de gaten.
Heb je na het lezen van dit artikel nog specifieke vragen voor ons? Aarzel dan niet om ons te mailen: simon.verreckt@b3w.vlaanderen.be of jasper.somsers@b3w.vlaanderen.be
Gelieve inloggen of registreren om commentaar te geven.